Làng Trà
Hương (tên Nôm là làng Chè) huyện Nghi Dương, phủ Kinh Môn, xứ Hải Dương. Đến
đời Nguyễn đổi là làng Trà Phương vì kiêng Quốc húy. Làng Chè là một làng cổ,
ít nhất có từ thời hậu Lý ( 1010-1225) vì trong chùa hiện còn đôi câu đối chữ Hán:
“Lý triều khai sáng danh lam cựu
Mạc đại trùng hưng cảnh sắc tân"
Thái Hoàng Thái Hậu
đầu triều Mạc họ Vũ - người làng Trà Phương sinh Hoàng đế Mạc Đăng Doanh anh minh đã chấn
hưng và đem lại thái bình cho đất nước vào đầu thế kỷ XVI. Thái Hoàng Thái Hậu được người đương
thời tôn là vị Bồ tát đã chấn hưng đạo Phật đầu thế kỷ XVI, Ngưòi đã cúng hơn
30 mẫu ruộng, vàng 6000 lá cùng nhiều tiền, gỗ… xây sửa nhiều chùa ở Bắc bộ.
Xây Bà Đanh tự nay là chùa Thiên Phúc ở làng Trà Phương,
cúng chùa 1,9 mẫu ruộng, ban cho làng Trà 101 mẫu 2 sào, 10 thước 3 tấc 8
phân .
Nay còn tấm Bia tu tạo Bà
Đanh tự ghi:
Thái Hoàng Thái Hậu
Khiêm Thái Vương cúng 10 lạng bạc. Lị Vương, Thuận Vương cúng 5 lạng bạc. Vinh
Quốc thái phu nhân 9 lạng 5 tiền. Tĩnh quốc thái phu nhân 10 lạng. Bảo gia thái
trưởng công chúa tiền 10 quan. Phúc Nghi thái trưởng công chúa 1 lạng 8 tiền.
Thọ Phương thái trưởng công chúa 2 lạng 8 tiền. Phúc thành thái trưởng công
chúa. Sùng Quốc công 5 lạng. Văn Quốc công 9 lạng 5 tiền Ninh Quốc công 2 lạng,
Triều Quận công 1 lạng. Phú Quận công 1 lạng. Trịnh Quận công gỗ lim 2 cây.
Ngạn Quận công 1 lạng. Khang Quận công 1 lạng. An Quận công 1 lạng, khuyên tai
1 đôi . Vị Quận công 1 lạng, khuyên tai 1 đôi . Dương Quận công 1 lạng. Tuy
Quận công 1 lạng, Thanh Uy hầu 1 lạng.
Dựng bia ngày 26 tháng 8,
năm Thuần phúc sơ niên 1565)
Ruộng tín thí:
Ngày 8 tháng 10 nhuận năm Bính Dần, Thái Hoàng Thái Hậu có ruộng
của bản điện được cấp và mua mới tất cả là 1 mẫu 9 sào cúng vào chùa Bà Đanh
làm của Tam Bảo. Kê: Một mảnh xứ Ngoại Tổ Cội 1 mẫu 9 sào tại xã Lan Ổ, huyện
An Lão: Phía Đông gần ruộng của cố Hương La hầu Vũ Trụ, Tây gần ruộng An Lộc bá
Vũ Du Mỹ, Nam gần chằm, bắc gần đường. Phần
trên có bia ruộng cúng tiến làm của Tam Bảo, giao cho chùa để tiện cày cấy và
khói hương thờ Thánh. Nếu ai mai táng lên ruộng, phá hoại ruộng di chuyển bia
ruộng đều bị chư Phật chiếu xét, tru di ba đời. Nay thề nguyện.
Bia khắc năm 1566 khổ 0,65 x1,10 m, hai mặt có khoảng 300 chữ Nho. Chạm mặt
Trời, rồng chầu, dây leo, cánh sen.(1)
Trước 1565 Bà Đanh tự do người Chăm tù binh của nhà Lý bị an trí tại
Trà Phương xây, vị trí ở phía Tây Nam của làng ven lối sang trang Du Lễ. Theo
văn bia dựng năm Thuần phúc sơ niên 1565 Thái Hoàng Thái Hậu họ Vũ người làng
Trà, cùng các thân vương nhà Mạc hưng công xây chùa ở vị trí hiện nay.
Chùa là di tích văn hoá thời nhà Mạc ngoài tượng Phật, còn có tượng của Mạc Thái Tổ và Thái Hoàng Thái Hậu họ Vũ tạc bằng đá xanh, là tác phẩm điêu khắc tuyệt đẹp thời Mạc.
Năm 1936 -1938 bà Ngô Thị Dĩnh người làng Trà, cùng chồng (người Pháp) là Giám đốc đài thiên văn Phù Liễn hưng công vạn bạc sửa chùa nên có thêm kiến trúc thời Nguyễn. Năm 2004 hoà thượng Thích Quảng Mẫn dùng tiền của thập phương đảo ngói, tô tượng, lát nền... tôn thêm vẻ đẹp của chùa.
Diện tích khuôn viên chùa khoảng 150 x 150 m, trước cửa chùa là đầm rộng hàng
nghìn mẫu, vết của sông bị bồi. Là một danh thắng của xứ Đông về kiến trúc và
phong thuỷ, được người từ xưa đến nay ca ngợi. Nên năm 2007 chính quyền
đương đại công nhận là: "Di tích lịch sử văn hoá cấp Quốc gia".
Chùa được dựng bằng vật liệu tốt mới trùng tu năm 2005, thế mà ni cô Trang định phá chùa Trà để xây mới:

Định phá chùa Trà - Di tích kiến trúc
nghệ thuật cấp quốc gia, để xây chùa mới nhằm mục đích gì ta chưa rõ, hay
ni cô Trang sẽ tự lập bia để ghi công mình, không hiểu ni cô này có bệnh về tâm thần không?
Tín đồ đưa tin: ni này nhiều tiền lắm, nên tranh thủ để hút về chùa ta, lạ nhỉ ni
này có kinh doanh hay vớ được tiền, của đâu mà lắm tiền? thế mới biết ở Ta dân
gian cứ gian mọi thứ, quan Ta cứ tham mọi thứ, không hoạt động kinh doanh,
không được thừa kế, không đào được của mà giàu ấy là quan tham, sư giàu là thu của tam
bảo chớ nhận là của mình, tự ý dùng tiền ấy làm theo ý mình.
Tín đồ nói tiền
của ni cô Trang, ấy là không đúng, tiền ấy là của tín đồ tụ lại dùng cho việc
Đạo và phải đúng Đạo, nay ni cô này muốn theo Trầm Bê, cậy có tiền tạc tượng mình trong chánh điện chùa Phnô-đung (Giồng Lớn) tọa lạc tại xã Đại An (huyện Trà Cú).
Tiền của Trầm Bê tạm gọi là tiền riêng, còn nc Trang có tiền chắc là của Tam Bảo vì nc này có buôn bán... gì đâu?
Thích danh thì làm người mẫu, các loại sĩ (ca, nghệ, tiến...), muốn giàu thì
buôn, cướp ngày, cướp đêm... chớ lợi dụng Đạo mà giàu, mà dụng bừa là
nguy.
Lòng người buồn vì thời thế lại buồn thêm vì có những kẻ lợi dụng
Đạo Phật để làm càn, tư lợi cá nhân, trái với Phật pháp.
Chắc chắn họ sẽ bị trừng phạt về hành động phản Đạo của họ, để làm gương cho kẻ
khác.
Tiền là kết tinh thành quả lao động của tín đồ, là phương tiện để tín đồ
có thêm duyên tiếp cận tư tưởng của Phật là: Tứ diệu đế, hiểu được Bát chính đạo để đến Niết-bàn ...
Khiến con người không bị trói buộc vào trong luân
hồi.
Nam mô a di đà Phật!
Trước
hết ni cô Trang xây tường đá cao khoảng 2,5 m để vây chùa như nhà giam ở 125 Nguyễn Đức
Cảnh, Hải Phòng, để không ai biết bên trong ni cô này làm gì, rồi phá chùa cổ chăng?:
Hàng cây thân thiện từ ngàn xưa còn chút đây, liệu tay Trang có làm thịt để đá hóa, tý sư này gọi cán bộ UBND là thằng, sao nó có thể lộng quyền vậy, vì sao? câu hỏi dân làng Trà râm ran bàn. ( Ghi lại lời bà của Dân)
Có chùa nào ở thế gian này bị vây như thế này
Còn đây tường bao chùa Khmer thân thiện với con người
Dinh Độc Lập một thời là cơ quan công quyền cao nhất cũng không có tường rào như Trang xây vây chùa Trà Phương.
Liệu ni cô Trang có bệnh về tâm thần, hay giả tâm thần để phá thuần phong mỹ tục ở Ta, như tiến hòn đá lạ ở đến các vua Hùng?