30 thg 4, 2012

TRUYỀN THUYẾT VỀ THÁI HOÀNG THÁI HẬU NHÀ MẠC




  Chùa Trà Phương do Thái Hoàng Thái Hậu Vũ Thị Ngọc Toàn và các thân Vương nhà Mạc xây năm 1565,  bà Ngô Thị Dĩnh sửa năm 1936- 1938.

Ảnh Nguyễn Công Kha - ngày 15 tháng 3 năm Nhâm Thìn.

Người Trà Phương (1) hướng v nhà Mạc

Ngày 20 tháng Quý Du năm K Su, h Mc t chc k nim  468  năm ngày mt ca Mc Thái T ti làng C Trai- Ngũ Đoan -  Kiến Thy - Hi Phòng. Đúng là ngày gi ca đng quân vương, hoành tráng, thiêng liêng. L dâng hương ca các chi h Mc t bn phương hi v, c hoa, l vt làm sáng c vùng như có người xưa hin hu, như có nhng đoàn quân hùng tráng hin hin cùng đt trời.
Tôi cùng ông Nguyn Công Hường và con trai Nguyn Công Khanh cùng là người làng Trà mang nhng bông hu ngát hương thơm dâng lên Mc Thái T vi tm lòng thành kính.
Chúng tôi gp trưởng tc Mc Như Thiết, GS s hc Mc Đường và đưa ra nhng ý kiến lch s v Mc Đăng Dung có liên quan đến công chúa làng Trà Phương. Giáo Sư nói: Bây gi tôi mi nghe chuyn này. Ông cho rng cn phi đưa ra nhng s liu đ đưa Trà Phương và vùng lân cn to thành Vùng văn hóa nhà Mc mi đúng ý nghĩa lch s ca Vương Triu Nhà Mc, đúng vi câu ca c: "C Trai Đế Vương – Trà Hương Công Chúa". Chúng ta cn tìm nhng tài liu t nhng li k ca dân làng Trà Phương, văn bia… đ thy được s đóng góp ca Thái  Hoàng Thái Hu Vũ Th Ngc Toàn trong s hưng thnh ca Nhà Mc trong lch s. Tôi đã ghi âm được mt s li k ca các v cao tui làng Trà và tiếp tc ghi thêm li k mt s lão làng vùng ph cn đ làm sáng t thêm mt phn lch s liên quan đến Hoàng Đế và Thái  Hoàng Thái Hu đu tiên ca nhà Mc.
Mong ước có cuộc hội thảo về vai trò củaThái Hoàng Thái HVũ Th Ngc Toàn trong lịch sử.
Vào nhng năm 60 ca thế k trước, ông ni tôi hay đàm đo vi các c trong làng Trà như bà Tươm, ông Thn, ông Cù, ông Ban... là các lão làng Trà Phương ngày đó. Tôi mi hơn 6 tui hay đun nước, pha trà do vy hay nghe được câu chuyn xưa, nay thy tiếc làm sao, nếu có máy ghi âm ghi li thì biết được bao chuyn hay, đc bit là nhng chuyn liên quan đến nhà Mc. Nay tôi nh li chuyn như sau:"C Trai Đế Vương – Trà Hương Công Chúa"

           Mc Đăng Dung khi tr đp trai, cao ln và  sc kho hơn người, được  Phm Gia Mô (Thượng thư nhà Lê quê Tú Sơn, Kiến Thy) mi làm ngườhộ vệ & gánh sách lên Thăng Long đ làm vic. 
Trong một chuyến lai kinh phải đến làng Trà đi đò dọc, ông Phm vào nhà bn hc h Vũ đ đàm đo. Đăng Dung ngoài quán nước v nhà nho thy t sân đình Trà Hương xướng tên người lên si vt đ lĩnh thưởng giải nhất, Đăng Dung hi bà: “Liu cháu vào vt thng người đó có được lĩnh gii không?”. Bà nhìn Đăng Dung thy cu trai tr to cao đp đ hơn người bèn hi li: “anh to cao đy nhưng có mo không?”. Ý là anh cao to hơn người nhưng không có miếng võ vt thì cũng b người nh qut ngã như khúc g đ mà thôi. Nhìn ánh mt ca bà, Đăng Dung hiu ý bà và hi li: “nếu cháu vt thng thì bà tính sao?”. Bà không ngn ngi tr li như thách đ: “nếu anh thng, tôi g không con gái cho anh”  bà va dt li, Đăng Dung thy cô gái trong nhà đi ra quán nước v đp ca cô làm chàng ngn người, Đăng Dung đã đi khp nơi, k c kinh thành cũng không ai sánh bng. Nghe tiếng trng gic, Đăng Dung vi lao vào xi vt nếu không s l cơ hi. Nhìn cô gái đp chưa bao gi thy và li nói như thách đ ca bà m làm Đăng Dung phn khích vô cùng. Đăng Dung nhy ngay lên si vt xin thách đu. Người chun b nhn gii nht và khán gi ng ngàng vì người vô đch hình th có b hơn Đăng Dung, đã nhiu năm không có đi th vì có miếng vt đc đáo. Người vô đch hôm y cùng khán gi cùng v tay rm tri. Trong ánh mt mi người, chc chn người khách l s thua nhanh như bao chàng trai hám danh dám đu vi người vô đch nhiu năm si vt này. Hai bên theo trng gic, ra ràng đp như hai con h đy sc lc làm khán gi v tay c vũ như v mái đình, xong màn trình din, hai đô vt cúi đu chào khán gi. Hip một bt đu, hai bn vn nhau đ tìm miếng đp như hai chúa sơn lâm vờn tranh lãnh địa. C si vt như nín th, căng mt nhìn xem ai ra miếng trước, trong nháy mt Đăng Dung dùng miếng “vét” làm đi th ngã lm lưng, trắng bụng. Sau vài tích tc, si vt như v tung vì điu kỳ l: người bách chiến bách thng my năm nay đã thua khách l. Hai bên bt tay và hip hai, nhanh như chp đi th h mình lao vào Đăng Dung dùng miếng “vét” nhưng Đăng Dung né sang phi làm đi phương mt đà thun theo Đăng Dung lun tay bc bng đt đi phương nm nga gia si trong tiến reo hò vang như l đt tri. Đi phương đng dy bt tay ôm hôn Đăng Dung xin nhường gii nht không cn đu hip ba, xin quý danh và quê quán. Hai bên ôm nhau thm thiết như hai bn thân lâu ngày mi gp. Ngay lúc đó, người hu truyn lnh Đăng Dung phi lên đường. Đăng Dung ch kp chào bn võ, chào khán gi, không kp lĩnh gii & tm bit bà hàng nước, nhưng thy bóng hng thp thoáng trên bến đò khiến lòng Đăng Dung da diết khôn tả. Trên thuyn, quan h Phm gic đò đi nhanh mà lòng Đăng Dung mun đi thật chm đ nhìn bóng hng trên bến đò,  Đăng Dung tưởng như người đang vy tạm biệt mình!
          Sau chuyến lai kinh tr v Trà Hương mong được gp bà hàng nước, lòng ông như m c, nhưng nghĩ đến phn mình liu nhà nho danh giá y có theo li v không? 
          Đò dọc cập bến Trà, Đăng Dung vnhlên b, vái xin h Phm được v sau, quan đng ý cho Đăng Dung li Trà Hương. Lòng ông mng vui khôn t khi gp bà ch quán, bà ch tươi cười ch đng nói: Anh s tôi sai li ha chăng? Ông nhà tôi đang đi anh trong nhà. Đăng Dung cười tươi không nói nên li, xin bà chén nước ri mnh dn bước lên thm, thy bóng hng thp thoáng vườn chè. “Anh lai kinh v có vui không?” Đăng Dung git bn người, thy thy đ đang đón mình ngoài ca. Ông mi Đăng Dung ngi xung tràng k, ung chén rượu nh và nh nhàng nói: Vài ln trước tôi nghe h Phm nói v anh, nay tht xng danh, tôi nói vi nhà tôi phi gi đúng li đã hứa vi anh.
        Đúng như li hn, trai tài gái sc nên duyên v chng. Ln lai kinh tiếp theo Đăng Dung đ Trng võ. Vua Lê b làm quan Đô Lc Sĩ, Đăng Dung đưa v Vũ Th Ngc Toàn lên kinh. Bà là người tài gii, đc hnh nên được hoàng hu nhà Lê cho dy các công chúa. Do công lao ca bà mà các công chúa  trưởng thành theo đúng l giáo ca người xưa . Hoàng hu tu vi vua Lê nhn bà làm con nuôi và đương nhiên bà tr thành Công Chúa. Trước khi Mc Đăng Dung làm vua đng dao vùng Dương Kinh có câu ca: "C Trai Đế Vương – Trà Hương Công Chúa" đến by gi đã linh ng. Sau này bà được Nhà Mc phong làm Hoàng Hu ri phong làm Thái  Hoàng Thái Hu.
          Chuyn ông ni tôi k cho nghe khi nh, nay đã cao niên thy tâm đc vì nó phn ánh đi sng tht ca con người vùng đt Dương Kinh cách đây hơn 400 năm mà tôi thy như mi hôm qua.
              Trà Phương  mùa thu năm K Sửu - Nguyn Công Kha.
             (1) Năm 1813 nhà Nguyn đi Trà Hương là Trà Phương.